خرده تذکراتی درباره ی تاریخ- قسمت دوم؛ ماقبل تاریخ

یه بحثی که علاقمندان تاریخ باید اون رو همیشه موقع مطالعه لحاظ کنند این هست که به چی میگیم تاریخ؟ یعنی از کدوم دوره ی زندگی نسل بشر تا به امروز تاریخی محسوب میشه. حتما خوندید یا شنیدید که میگن فلانی مثل آمدمهای ماقبل تاریخه یا فلان موضوع مال ماقبل تاریخه..... ماقبل تاریخ چیه و فرق ش با تاریخ چیه؟

به صورت خلاصه زمانی که بشر تونست بنویسه و کتابت بکنه رو یه نقطه ی عطف در زندگی اون می دونیم و زمان رو بر اساس این مبدأ به دو قسمت تقسیم می کنیم: یعنی قبل از اینکه خط اختراع بشه رو ماقبل تاریخ می دونیم و بعدش رو تاریخ.

با این حساب چند تا مسئله رو باید مد نظر قرار داد:

1. بر اساس این تقسیم بندی، تاریخی بودن یا نبودن وابسته میشه به جغرافیا. یعنی چی؟ یعنی اینکه بعضی تمدنها زودتر خط و کتابت داشتن (مثل چین و مصر) و بعضیها دیرتر (مثل اروپا) در نتیجه ممکنه 3000 سال پیش برای مصری ها یه دوره ی تاریخی باشه ولی برای رومی ها دوره ی تاریخی نبوده. این مسئله حتی تا قرون جدید هم بوده یعنی تمدنهایی مثل اینکها و آزتکها خط به اون صورت که ما میشناسیم نداشتند با اینکه  این تمدنها در حدود 500 سال قبل منقرض شدند و قبل از انقراض هم در اوج شکوه بودن.
2. وقتی یه تاریخ دان/ تاریخ نویس مسئله رو متعلق به ماقبل تاریخ میدونه خود به خود از خودش در باره ی اون دوره سلب مسئولیت می کنه. یعنی نمی تونه بر اساس روشهای تاریخی درباره ی اون دوره اظهار نظر بکنه چون که ماقبل تاریخ محدوده ی ممنوعه ی کار مورخ هست. اگر هم یه مورخ بخواد درباره ی دوران ماقبل تاریخ چیزی بگه باید از علوم زیر کمک بگیره: انسان شناسی، باستان شناسی، باستان اخترشناسی، زبان شناسی تطبیقی، زیست شناسی، زمین شناسی، ژنتیک ملکولی، دیرینه شناسی و گرده شناسی. خلاصه اینکه مورخ درباره ی ماقبل تاریخ در عمل لال هست.
3. درباره ی محدوده ی تاریخ هم تاریخ دان دستش خیلی باز نیست. یعنی علاوه بر علوم بالا که میتونه به یه مورخ کمک بکنه خود تاریخ زمانی می تونه وارد عمل بشه که اسناد و مدارک کافی تاریخی در دست مورخ باشه. درباره ی اینکه اسناد تاریخی چی هستن و چی نیستن بعدا صحبت می کنیم.